Of je nu een gratis foto downloadt of betaalt voor een stockfoto, zodra je andermans foto inzet krijg je automatisch te maken met rechten en licenties. En wie zich niet aan de regels houdt, riskeert hoge boetes. Helaas bestaat er nog een hoop onduidelijkheid over dit onderwerp.
De belangrijkste termen op een rij
Ik ben geen jurist, maar als salon-marketeer heb ik gaandeweg wel het een en ander opgestoken over het gebruik en misbruik van beeldmateriaal. De belangrijkste termen die ik heb leren kennen, zal ik hieronder voor je toelichten.
Royalty free
In het Nederlands wordt royalty free vaak vertaald als rechtenvrij. Dit is niet helemaal juist, omdat er bij afbeeldingen die vrij zijn van royalty’s nog best andere rechten van kracht kunnen zijn. Het portretrecht en het auteursrecht, bijvoorbeeld.
Dat een foto royalty free is, betekent enkel dat je niet voor elke keer dat je een foto gebruikt apart royalty’s hoeft te betalen. Dat wil overigens niet zeggen dat royalty free foto’s altijd gratis zijn. Royalty free zegt niks over de aanschafprijs van een foto, maar enkel over het gebruik van een foto nadat je hem gedownload hebt. Of je nu voor de foto hebt moeten betalen of niet.
Portretrecht
Het portretrecht is het recht van een persoon om zich te verzetten tegen de publicatie van een foto waar zij herkenbaar opstaat. Wanneer de geportretteerde een vrijwaringsverklaring heeft getekend, mag de foto voor commerciële doeleinden gebruikt worden. Wanneer dat niet het geval is, mag de foto alleen voor redactionele doeleinden gebruikt worden.
Redactionele afbeeldingen mogen alleen gebruikt worden om een verhaal te onderbouwen en niet om iets te verkopen. Download je een foto, dan is het dus belangrijk om te kijken of er een vrijwaringsverklaring voor het portretrecht getekend is en of je foto zodoende al dan niet voor commerciële doeleinden gebruikt mag worden.
Auteursrecht
Het auteursrecht is bedoeld om de rechten van auteurs te beschermen, zodat anderen niet zomaar met hun werk aan de haal kunnen gaan. Wanneer een fotograaf een afbeelding maakt, heeft ze automatisch het auteursrecht. Hiervoor hoeft een fotograaf niks aan te vragen of te registreren.
Een fotograaf kan ervoor kiezen om het auteursrecht op een foto door te verkopen. In dat geval verliest een fotograaf alle zeggenschap over het gemaakte werk. In de praktijk kiezen fotografen er daarom vaker voor om met licenties te werken. Op die manier blijft het auteursrecht bij de fotograaf, maar kunnen anderen een licentie aanschaffen voor het gebruik van een foto. Bijvoorbeeld op een stockfoto-website. Overigens bestaan er ook gratis licenties.
Licentie
Een licentie geeft je toestemming om een foto te gebruiken, zonder er de eigendomsrechten over te verkrijgen. Het woord licentie komt van het Latijnse woord licere, toegestaan zijn. Een licentie is dan ook niets meer of minder dan een formele overeenkomst waarin staat wat wel en niet toegestaan is met betrekking tot het gebruik van een foto.
Licenties zijn er in alle soorten en maten. Voordat je een foto koopt of gebruikt, is het daarom belangrijk om eens goed te lezen wat de licentie precies inhoudt.
Creative Commons
Afbeeldingen met een Creative Commons-licentie zijn gratis te gebruiken. Met een Creative Commons-licentie geeft de fotograaf anderen toestemming om haar werk te verspreiden, te delen en soms ook om te bewerken. De manier waarop je zo’n afbeelding precies mag gebruiken, is afhankelijk van het type licentie. Binnen de Creative Commons bestaan er namelijk zes verschillende licenties, die je herkent aan de volgende icoontjes.
 Naamsvermelding |
 Naamsvermelding-GelijkDelen |
 Naamsvermelding-NietCommercieel |
 Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen |
 Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken |
 Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken |
Op creativecommons.nl/uitleg lees je hier meer over.
Dreigbrief ontvangen: Wat te doen?
Heb je met de beste intenties gehandeld, maar ontvang je toch een dreigbrief van een advocatenkantoor? Haal de betreffende foto dan zo snel mogelijk offline en vraag om een overeenkomst waaruit blijkt dat je de eiser daadwerkelijk iets verschuldigd bent, in plaats van de fotograaf zelf. Mocht dat daadwerkelijk zo zijn, dan is het geëiste bedrag vaak nog naar beneden te krijgen. Toch is voorkomen natuurlijk beter dan genezen. Zoek, de volgende keer dat je een foto downloadt, daarom echt even uit hoe het precies zit met de rechten en licenties. Dat scheelt je een hoop stress.
Onze favoriete websites voor (gratis) stockfoto’s
Bij Netbeauty gebruiken we heel wat stockfoto’s. Vooral voor de bedrijfswebsites die we voor salons bouwen. Salons krijgen daar van ons namelijk gratis professionele stockfoto’s bij. We nemen hiervoor een abonnement af bij Shutterstock. Dit is niet goedkoop, maar voor niets gaat de zon op. Ondanks de kosten zijn we goed te spreken over het aanbod en de kwaliteit van de stockfoto’s.
Verder maken we af en toe ook gebruik van gratis stockfoto-websites. Er zijn tegenwoordig een hoop websites die gratis stockfoto’s aanbieden, maar het verschil in aanbod en kwaliteit kan groot zijn. In dit artikel delen we onze drie favoriete websites voor gratis stockfoto’s met je.
